NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ QUYỀN THỪA KẾ VÀ DI CHÚC
Hiểu rõ để bảo vệ quyền lợi và tránh tranh chấp gia đình
I. Tổng quan về thừa kế
Theo Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế là việc chuyển tài sản từ người chết sang người còn sống. Có hai hình thức:
Thừa kế theo pháp luật: Áp dụng khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ.
Thừa kế theo di chúc: Người chết (người lập di chúc) tự quyết định phân chia tài sản.
II. Thừa kế theo pháp luật
Hàng thừa kế
Tài sản được chia theo 03 hàng kế thừa:
Hàng 1: Vợ/chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi (chia đều)
Hàng 2: Ông bà nội/ngoại, anh chị em ruột (Chỉ được hưởng nếu hàng 1 không có ai)
Hàng 3: Cô, dì, chú, bác, cậu ruột, cháu ruột (Áp dụng khi không có người thuộc hàng 1, hàng 2)
Lưu ý:
Vợ/chồng được hưởng phần di sản riêng của người chết và chia đều tài sản chung.
Con ngoài giá thú có quyền thừa kế ngang bằng con trong giá thú
Thời hiệu yêu cầu chia thừa kế
Tài sản thông thường: 10 năm từ thời điểm mở thừa kế.
Bất động sản: 30 năm.
III. Thừa kế theo di chúc
Điều kiện để di chúc hợp pháp
Người lập di chúc đủ 15 tuổi, minh mẫn, tự nguyện.
Di chúc thể hiện rõ ý chí, không vi phạm đạo đức xã hội.
Hình thức:
Di chúc viết tay: Có chữ ký, ngày tháng của người lập.
Di chúc công chứng: Được công chứng tại cơ quan nhà nước.
Di chúc có người làm chứng: Áp dụng khi người lập không thể tự viết.
Phần thừa kế bắt buộc
Dù có di chúc, những người sau vẫn được hưởng ít nhất 2/3 suất thừa kế theo pháp luật nếu họ không được nhắc đến trong di chúc:
Con chưa thành niên, con đã thành niên không có khả năng lao động.
Cha mẹ, vợ/chồng không có khả năng lao động.
Quy trình giải quyết thừa kế
Khai nhận di sản: Người thừa kế làm tờ khai tại cơ quan công chứng hoặc UBND cấp xã.
Thanh toán nghĩa vụ tài chính: Trả nợ, thuế, chi phí mai táng từ di sản.
Phân chia tài sản: Theo di chúc hoặc pháp luật.
Thuế và phí liên quan
Thuế thừa kế: Việt Nam không áp dụng thuế thừa kế.
Phí công chứng, lệ phí đăng ký tài sản: Áp dụng khi chuyển nhượng bất động sản, xe cộ, cổ phần…
Giải quyết tranh chấp thừa kế
Nguyên nhân phổ biến: Di chúc không rõ ràng, nghi ngờ tính hợp pháp, phân chia không công bằng.
Giải pháp:
Hòa giải gia đình.
Khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện.
Cung cấp chứng cứ (di chúc, giấy tờ sở hữu tài sản, biên lai nợ…).
Lưu ý khi lập di chúc
Rõ ràng, chi tiết: Liệt kê tài sản, người thụ hưởng, tỷ lệ phân chia.
Công chứng: Đảm bảo tính pháp lý, tránh tranh chấp.
Cập nhật di chúc: Khi có thay đổi về tài sản hoặc ý nguyện.
Bảo mật: Giữ di chúc an toàn, thông báo cho người tin cậy.
Ví dụ thực tế
Trường hợp 1: Ông A lập di chúc để lại toàn bộ nhà đất cho con trai. Tuy nhiên, vợ ông (60 tuổi, không có thu nhập) vẫn được hưởng 2/3 giá trị căn nhà theo phần thừa kế bắt buộc.
Trường hợp 2: Bà B mất không để lại di chúc. Tài sản được chia đều cho 3 người con và chồng bà theo hàng thừa kế thứ nhất.
IV. Giải quyết tranh chấp – Cuộc chiến pháp lý không hồi kết
Các loại tranh chấp phổ biến
Tranh chấp tính hợp pháp của di chúc: Nghi ngờ giả mạo chữ ký, ép buộc tinh thần.
Phân chia không đồng đều: Ví dụ: Người con út được hưởng nhiều hơn dù không có lý do chính đáng.
Giấu diếm tài sản: Một bên cố tình không khai báo đầy đủ di sản.
Chiến lược chứng minh trước Tòa
Thu thập chứng cứ: Giấy tờ sở hữu tài sản, biên bản giám định y tế (nếu nghi ngờ người lập di chúc không minh mẫn).
Người làm chứng: Người thân, hàng xóm, bác sĩ điều trị.
Phản biện di chúc: Chỉ ra sự mâu thuẫn về thời gian, địa điểm lập di chúc.
Ví dụ:
Anh E khởi kiện di chúc của cha vì nghi ngờ em trai ép cha ký khi đang hôn mê. Tòa yêu cầu giám định pháp y và hủy di chúc.
3. Hậu quả pháp lý khi không tuân thủ luật thừa kế
Di chúc vô hiệu: Tài sản chia theo pháp luật, dù ý nguyện người chết khác.
Truy cứu trách nhiệm hình sự: Nếu giả mạo di chúc, hủy hoại di chúc (Điều 178 Bộ luật Hình sự 2015).
Bồi thường thiệt hại: Người chiếm đoạt di sản trái phép phải hoàn trả.
V. Lời khuyên
Lập di chúc sớm: Đừng đợi đến già hoặc lúc bệnh tật.
Công chứng di chúc: Đảm bảo tính pháp lý, tránh tranh chấp.
Cân nhắc người thực thi di chúc: Chọn người đáng tin để phân phối tài sản đúng ý nguyện.
Cập nhật di chúc: Khi có thay đổi về tài sản hoặc quan hệ gia đình.
VI. Kết luận
Hiểu rõ về quyền thừa kế và di chúc giúp bạn chủ động bảo vệ tài sản và giảm thiểu mâu thuẫn gia đình. Hãy lập di chúc sớm, rõ ràng và tuân thủ pháp luật để đảm bảo ý nguyện của mình được tôn trọng.
Nên tham vấn luật sư chuyên về thừa kế để được hỗ trợ:
Tư vấn phân chia tài sản công bằng.
Soạn thảo di chúc đúng chuẩn pháp lý.
Giải quyết tranh chấp nhanh chóng, hiệu quả.
“Lập di chúc không phải là điều xui xẻo – Đó là cách bạn trao gửi yêu thương có trách nhiệm!”
Liên hệ chúng tôi khi cần hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc liên quan đến pháp luật.
📞 Hotline: 0936.39.29.79 – 0937.67.69.69
📍 Trụ sở chính: Số 41 Cách Mạng Tháng Tám, P. Xuân An, TP. Long Khánh, T. Đồng Nai.
📍 Chi nhánh: Số 23 Nguyễn Du, P. Bửu Long, TP. Biên Hòa, T. Đồng Nai.
