Tư vấn pháp luật hôn nhân về quyền và nghĩa vụ của vợ chồng

Hôn nhân là một mối quan hệ pháp lý quan trọng, không chỉ gắn kết tình cảm mà còn ràng buộc về quyền và nghĩa vụ giữa vợ chồng theo quy định của pháp luật. Trong quá trình chung sống, vợ chồng có thể gặp phải nhiều vấn đề liên quan đến tài sản, con cái, trách nhiệm chung hoặc ly hôn. Việc hiểu rõ pháp luật hôn nhân giúp bảo vệ quyền lợi của cả hai bên, đảm bảo sự công bằng và tránh những tranh chấp không đáng có.

Cơ sở pháp lý của hôn nhân tại Việt Nam

Hôn nhân theo quy định pháp luật

Theo Khoản 1 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, hôn nhân được định nghĩa là quan hệ giữa vợ và chồng sau khi kết hôn, được pháp luật công nhận thông qua thủ tục đăng ký kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền. Điều này có nghĩa rằng chỉ khi hai bên hoàn tất thủ tục kết hôn hợp pháp, mối quan hệ vợ chồng mới được xem là có giá trị pháp lý và được bảo vệ bởi luật pháp.

Nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình

Căn cứ theo Điều 2 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, pháp luật Việt Nam quy định một số nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân nhằm đảm bảo sự công bằng, bình đẳng và bền vững trong quan hệ vợ chồng. Các nguyên tắc bao gồm:

Vợ chồng có quyền tự do kết hôn, không bị ép buộc, đảm bảo nguyên tắc một vợ một chồng tự nguyện và bình đẳng trong mọi quyết định gia đình.
Pháp luật bảo vệ hôn nhân giữa các dân tộc, tôn giáo khác nhau và hôn nhân với người nước ngoài khi đáp ứng đầy đủ điều kiện pháp lý.
Các thành viên trong gia đình có trách nhiệm yêu thương, chăm sóc nhau, không phân biệt đối xử và không có bạo lực gia đình.
Nhà nước hỗ trợ quyền lợi của trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật và khuyến khích kế hoạch hóa gia đình để nâng cao chất lượng cuộc sống.
Hôn nhân phải dựa trên đạo đức, văn hóa tốt đẹp của dân tộc, đề cao nếp sống văn minh và tình nghĩa gia đình.

Như vậy, pháp luật Việt Nam quy định hôn nhân dựa trên các nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, một vợ một chồng và tôn trọng sự đa dạng văn hóa.

Điều kiện đăng ký kết hôn

Theo quy định tại Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, nam, nữ muốn kết hôn phải đáp ứng các điều kiện sau:

Độ tuổi kết hôn: Nam từ đủ 20 tuổi, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên.
Sự tự nguyện: Việc kết hôn phải do hai bên tự nguyện, không bị ép buộc hay lừa dối.
Năng lực hành vi dân sự: Cả hai bên phải có đầy đủ năng lực hành vi dân sự theo quy định pháp luật.
Không thuộc các trường hợp bị cấm kết hôn, bao gồm:
- Kết hôn giả tạo nhằm mục đích vụ lợi hoặc lách luật.
- Tảo hôn, ép buộc, lừa dối hoặc cản trở hôn nhân.
- Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có vợ/chồng hợp pháp.
- Kết hôn giữa những người có quan hệ huyết thống gần gũi (cùng dòng máu trực hệ, trong phạm vi ba đời) hoặc giữa cha mẹ nuôi với con nuôi.
- Quan hệ hôn nhân giữa những người từng có quan hệ hôn nhân với người thân trong gia đình (cha chồng – con dâu, mẹ vợ – con rể, cha dượng – con riêng của vợ, mẹ kế – con riêng của chồng).

Ngoài ra, pháp luật Việt Nam không công nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính.

Quyền và nghĩa vụ của vợ chồng

Sau khi kết hôn, vợ chồng có quyền và nghĩa vụ bình đẳng trong các lĩnh vực nhân thân, tài sản, con cái và đời sống chung. Việc thực hiện đầy đủ các quyền và trách nhiệm này góp phần duy trì hạnh phúc gia đình và đảm bảo lợi ích của cả hai bên.

Quyền và nghĩa vụ nhân thân

Quan hệ vợ chồng không chỉ dựa trên tình cảm mà còn được pháp luật bảo vệ thông qua các quyền và nghĩa vụ nhân thân sau:

Tôn trọng, yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau: Vợ chồng có trách nhiệm chia sẻ, quan tâm và hỗ trợ nhau trong cuộc sống, cùng nhau vượt qua khó khăn và xây dựng gia đình hạnh phúc.
Bình đẳng trong quyết định các vấn đề quan trọng của gia đình: Mọi quyết định lớn liên quan đến tài chính, nuôi dạy con cái, nơi cư trú hay các vấn đề quan trọng khác đều phải có sự thống nhất từ cả hai bên. Không bên nào được áp đặt hay quyết định thay bên còn lại.
Quyền lựa chọn nơi cư trú: Vợ chồng có quyền tự do quyết định nơi sinh sống, không bị ép buộc theo phong tục hay sự can thiệp từ gia đình hai bên. Việc thay đổi nơi cư trú phải dựa trên sự thỏa thuận và phù hợp với điều kiện thực tế.
Tôn trọng quyền tự do cá nhân: Mỗi người có quyền tự do tín ngưỡng, làm việc, học tập và tham gia các hoạt động xã hội theo sở thích của mình. Không ai có quyền cấm đoán hoặc kiểm soát quá mức đời sống cá nhân của người kia.

Quyền và nghĩa vụ về tài sản

Tài sản trong hôn nhân được chia thành hai loại: tài sản chung và tài sản riêng. Việc xác định rõ ràng quyền sở hữu tài sản giúp tránh tranh chấp và đảm bảo công bằng giữa vợ chồng.

Tài sản chung

Tài sản chung của vợ chồng bao gồm:

Tài sản do vợ chồng cùng tạo ra trong thời kỳ hôn nhân.
Thu nhập từ lao động, kinh doanh, tài sản được tặng cho chung hoặc thừa kế chung.
Các khoản lợi tức, lãi suất phát sinh từ tài sản chung.
Nhà cửa, đất đai, xe cộ hoặc các tài sản giá trị lớn khác được mua trong thời kỳ hôn nhân.

Nguyên tắc sử dụng và quản lý tài sản chung:

Nếu không có thỏa thuận khác, tài sản chung thuộc sở hữu chung hợp nhất, cả hai vợ chồng đều có quyền và nghĩa vụ như nhau.
Khi mua bán, chuyển nhượng, thế chấp tài sản chung, cả hai phải đồng thuận.
Tài sản chung được phân chia khi ly hôn dựa trên nguyên tắc công bằng, có xét đến công sức đóng góp của mỗi bên.

Tài sản riêng

Các loại tài sản được xem là tài sản riêng:

Tài sản mà mỗi bên có trước khi kết hôn.
Tài sản được tặng cho riêng hoặc thừa kế riêng trong thời kỳ hôn nhân.
Tài sản phục vụ nhu cầu cá nhân (quần áo, tư trang, đồ dùng cá nhân…).

Quyền và nghĩa vụ đối với tài sản riêng:

Chủ sở hữu tài sản riêng có toàn quyền định đoạt mà không cần sự đồng ý của bên còn lại.
Nếu tài sản riêng được sử dụng vào mục đích chung của gia đình, khi ly hôn, tòa án có thể xem xét để phân chia phù hợp.
Khi có tranh chấp về tài sản, tòa án sẽ căn cứ vào chứng cứ xác thực để xác định quyền sở hữu.

Quyền và nghĩa vụ đối với con cái

Con cái là sợi dây gắn kết gia đình, do đó, cả vợ và chồng đều có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dạy và bảo vệ quyền lợi của con.

Vợ chồng có nghĩa vụ yêu thương, chăm sóc, giáo dục con cái để đảm bảo sự phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần và đạo đức.
Cả hai có quyền và trách nhiệm ngang nhau trong việc định hướng, bảo vệ và hỗ trợ con cái trong học tập, nghề nghiệp và cuộc sống.
Việc kỷ luật con cái phải dựa trên nguyên tắc giáo dục, không sử dụng bạo lực hay các biện pháp gây tổn hại tinh thần và thể chất.

Trong thực tế, nhiều cặp vợ chồng gặp khó khăn khi giải quyết các vấn đề pháp lý về hôn nhân. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp, bạn có thể tìm đến dịch vụ tư vấn pháp luật hôn nhân từ Văn phòng Luật sư Nguyên chuyên về hôn nhân và gia đình. Tại đây cung cấp tư vấn chi tiết về quyền và nghĩa vụ của vợ chồng.

Thông tin liên hệ chi tiết:

Công ty Luật TNHH MTV Việt Nguyên

Trụ sở : Số 41 Cách Mạng Tháng Tám, phường Xuân An, Tp. Long Khánh, tỉnh Đồng Nai.

Điện thoại : 0936.39.29.79 – 0937.67.69.69

Email : luatsutrangiap@gmail.com

Website: luatsudongnai.org